مطالعه آسیب اکسیداتیو و سیستم های دفاعی آنتیاکسیدانی در 6 رقم گندم تحت شرایط تنش خشکی

گندم و فرآوردههای آن به ویژه نان، اصلیترین منبع غذایی مردم بسیاری از کشورهای جهان را تشکیل میدهد. گیاهان اغلب از تنش خشکی رنج میبرند که میتواند منجر به تخریب غشای سلولی شود که ساختار و نقش غشاء را دچار اختلال میکند. تنش خشکی علت اصلی کاهش رشد گیاهان و عملکرد آنها در مناطق خشک و نیمهخشک محسوب میشود و موجب تحریک گیاه به یکسری پاسخهای دفاعی در سطوح مختلف مولکولی، سلولی و فیزیولوژیکی میشود. به منظور مطالعه فعالیت آنتیاکسیدانها در ارقام مختلف گندم تحت تنش خشکی، تحقیقی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با فاکتور رقم در 6 سطح )روشن، کویر، شعله، طبسی، قدس و مهدوی( و فاکتور میزان آبیاری در 3 سطح ) 11 درصد ظرفیت زراعی، 57 درصد ظرفیت زراعی و 71 درصد ظرفیت زراعی( در سه تکرار انجام شد. صفات فیزیولوژیکی فعالیت آنتیاکسیدانها،تجمع پرولین، محتوای کارتنوئید، میزان کلروفیل برگ، محتوای نسبی آب و نیز صفات مورفولوژیکی ارتفاع، طول سنبله و عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه مورد اندازهگیری قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس برای اثر رقم و تنش در برخی از صفات معنیدار شد و تنش را به جز در صفات محتوای نسبی آب و فعالیت آسکوربات پراکسیداز × عدم معنیداری اثرات متقابل رقم نشان داد. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی میزان فعالیت آنتیاکسیدانهای آنزیمی به ویژه آسکوربات پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز افزایش یافت، البته این افزایش با میزان تجمع کارتنوئید مرتبط بود. ارقام مقاوم نسبت به ارقام حساس به تنش خشکی از فعالیت بالای آنتیاکسیدانها برخوردار بودند، ولی افزایش فعالیت آنتیاکسیدانها دلیلی بر افزایش عملکرد دانه در ارقام مقاوم نسبت به ارقام حساس تحت تنش نبود. نتایج رگرسیون گام به گام موثرترین صفت را در افزایش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی گیاه نشان داد، بنابراین برای افزایش عملکرد دانه باید به عملکرد بیولوژیکی توجه ویژهای شود.